Leestijd: 3 minuten | 08 november 2019
Anne Stoppels begeleidt het Onobasulu vertaal- en alfabetiseringswerk in Papoea-Nieuw-Guinea. Eerder werd er gewerkt aan het Bijbelboek Openbaring. “We hadden weer mooie vertaalmomenten. Bijvoorbeeld bij Openbaring 7 waar de 144.000 Gods zegel op hun voorhoofd krijgen gedrukt. Het woord ‘zegel’ komt vaker voor in de bijbel, vaak als een merkteken van het feit dat God de gelovigen vast en zeker als de Zijne beschouwt.”
Anne vertelt over het vertaalproces van Openbaring: “Tot nu toe hadden we steeds het woord zegel vertaald met imini, een algemeen woord voor markering. In de zoektocht naar een specifieker woord, kwamen we op het gebruik van de Onobasulu om hun varkens een bepaalde knip in het oor te geven als een teken van eigenaarschap. Oormerken dus, zoals Nederlands vee een nummertje in hun oor krijgt. Maar het mooie is dat het woord voor eigenaar in het Onobasulu hetzelfde is als ‘vader’.”
Varken
Anne vervolgt: “Als de Onobasulu een varken, of een stuk land, of wat dan ook maar, markeren als zijnde van hen, als een teken voor anderen om ervan af te blijven, dan noemen ze dat enaoba. Letterlijk ‘ik-ben-hiervan-de-vader’. En dat is dan een werkwoord. Dus dan krijg je zoiets als: Hij heeft zijn varken ge-ik-ben-hiervan-de-vader-d, als iemand zijn varken zo’n oormerk heeft gegeven. Dat vaderteken is niet te verwijderen, ook niet als het varken de bush inloopt en verwildert. Als zo’n verwilderd varken later weer gevonden wordt, weet iedereen van wie het dier is.” De lokale Bijbelvertaler Wabele voegt hier nog aan toe: “En als het varken verwildert, denkt zijn ‘vader’ de hele tijd, waar zou mijn varken toch zijn?”
Verrassend
“Alle vergelijkingen gaan natuurlijk altijd mank, want uiteindelijk hebben de Onobasulu varkens om ze op te eten, en dat is natuurlijk niet hoe God ons ‘Ik-ben-de-Vader-t’. Maar toen we dit woord ‘enaoba’ in de vertaling gebruikten, en ik zag hoe de vertalers erop reageerden, had ik het gevoel dat de vertaling hier eigenlijk mooier is dan het origineel! Zo blijft het vertaalwerk ons altijd weer verrassen!” Aldus vertaalster Anne.
‘Hij heeft zijn varken ge-ik-ben-hiervan-de-vader-d’
“Bij de twee varkens rechts op de foto is de oormarkering duidelijk te zien. De puntjes zijn van de oren afgesneden. Onobasulu varkens lopen vrij rond in de bush. Ze krijgen ‘s ochtends en ‘s avonds op een vaste plaats eten van hun eigen ‘vader’, of van diens vrouw of kinderen. Daarom lopen ze meestal niet weg. En terwijl ik dit schrijf, bedenk ik dat ik nog even moet vragen, hoe het zit als een vrouw iets als eigendom markeert. Is het dan ook enaoba? Of is het dan enaeba? (‘Ik ben hiervan de moeder’.) Zo helpt het schrijven me ook om compleet te zijn in mijn taalkundige onderzoek…”
Meer lezen over het werk van Anne Stoppels? Dat kan hier