De kogelgaten zitten nog in de muur

Leestijd: 3 minuten  |  09 april 2021

Bijbelvertalen als je land in brand staat: waarom zou je dat doen? Onze medewerker Richard, werkzaam op de afdeling Programma’s, vond het antwoord op die vraag tijdens een bezoek aan de Centraal-Afrikaanse Republiek.

Ik realiseer het me als ik langsloop: de kogelgaten zitten nog in de muur. Essien lijkt aan te voelen wat ik denk en ziet dat ik mijn hoofd naar links beweeg om beter te kunnen kijken. Hij draait zich om en zegt: “Hier hebben ze inderdaad op mij en mijn vrouw geschoten. De schutters stonden waar jij nu staat, op nog geen twee meter bij ons vandaan. Ik was bang dat ze mijn vrouw…”

Het is maart 2013. Bangui, de hoofdstad van de Centraal Afrikaanse Republiek, is overmeesterd door Seleka rebellen. Ze komen naar eigen zeggen om de president van het land af te zetten, maar maken zich op grote schaal schuldig aan plundering, moord en verkrachting. Het vertaalkantoor van de vertaalorganisatie is één van de doelwitten van deze grotendeels islamitische strijders. Het kantoor wordt geplunderd, computers en een auto meegenomen, de directeur van de organisatie en zijn vrouw bijna doodgeschoten. Twee Bijbelvertalers vinden in de daaropvolgende maanden daadwerkelijk de dood.

Voor het te laat is

Waarom nu de Bijbel vertalen? De gedachte dringt zich aan me op, of ik wil of niet. “De mensen sterven,” is het antwoord van Essien. “De gemiddelde levensverwachting in de Centraal Afrikaanse Republiek is nog geen vijftig jaar. We moeten ons uiterste best doen mijn landgenoten te bereiken voor het voor hen te laat is. Soms met gevaar voor eigen leven, dat klopt. Maar ons leven is geborgen in Christus! En hoewel veel van de bewoners van ons land naar de kerk gaan, wordt de bloei van hun geloofsleven beperkt doordat zij de Schriften niet begrijpen. De Bijbel kunnen zij niet lezen omdat ze het Frans of het Sango, de nationale taal, niet voldoende machtig zijn. En ook de prediking vindt vaak in deze talen plaats. Alle reden dus om haast te maken met het vertalen van Gods Woord.”

“We moeten ons uiterste best doen mijn landgenoten te bereiken voor het voor hen te laat is. Soms met gevaar voor eigen leven.”

Indrukwekkend

Hoe langer ik hier rondloop, hoe meer ik onder de indruk raak van het doorzettingsvermogen en de vindingrijkheid van de vertalers. Aangezien de onveiligheid in het land groot is, zijn tien van de elf vertaalteams neergestreken in de relatief stabiele hoofdstad Bangui. Hier werken ze op het terrein van de vertaalorganisatie dat op een steenworp van een moslimwijk ligt. Observatieballonnen met camera’s van de Verenigde Naties hangen aan lange kabels boven het vertaalkantoor in de lucht. De vertalers bezoeken nog steeds de taalgroepen. De vertaling die zij van Bijbelboeken maken, moet niet alleen betrouwbaar, maar ook goed leesbaar zijn. Soms krijgen ze bij het checken van de tekst hulp van vluchtelingen die afkomstig zijn uit taalgroepen elders in het land. Tweemaal per jaar proberen de vertalers hun taalgroepen zelf te bezoeken. Ik heb het geluk te mogen spreken met het Gbeya vertaalteam dat net terug is van een leessessie van enkele weken in het noorden van het land.

Hart tot hart

Het vertaalproject in het Gbeya wordt – net als die in het Kaba en Lutos – mede door steun van donateurs uit Nederland ondersteund. De vertalers zijn in een VN-konvooi naar het gebied gereisd en trokken daarna verder in overvolle busjes, die een onregelmatige vorm van openbaar vervoer verzorgen. Ze sliepen in kerken en bij mensen thuis om verschillende regio’s van het taalgebied te kunnen bezoeken. Samen met de dorpsbewoners namen ze de nieuwe vertaling door en maakten hen enthousiast voor de Bijbelboeken die nog komen. Zeer vermoeid maar blij deden ze mij hun verhaal.
“Het was gevaarlijk onderweg; we zijn verschillende keren aangehouden door gewapende jongeren, maar altijd door God in bescherming genomen. We hebben van hart tot hart met de gelovigen kunnen spreken en op een aantal punten de vertaling bij kunnen schaven.”

15.000 Bijbels

De 200.000 Gbeya wonen in de omgeving van de stad Bossangoa, tegen de grens met Tsjaad. In de stad heeft de overheid nog enige invloed, maar op het platteland is de bevolking grotendeels op zichzelf en traditionele leiders aangewezen. De vertaling van het Nieuwe Testament is echter vrijwel af! Alleen de boeken Openbaringen, Hebreeën en enkele brieven moeten nog met de bevolking en de vertaalconsulent worden gecheckt. Van de vertaling van het Nieuwe Testament zullen in 2018 15.000 exemplaren worden gedrukt, en ook wordt er een audioversie verspreid voor mensen die niet kunnen lezen.

“Voor deze mensen vertalen we het Evangelie,” sluit Essien af. “Dat de Gbeya en de Kaba en de Lutos en al die andere taalgroepen in de Centraal Afrikaanse Republiek het goede nieuws van Jezus Christus in hun eigen taal mogen horen en door het geloof hoop mogen houden in deze moeilijke tijd en uit mogen zien en meebouwen aan een toekomst met Hem.”

Dit artikel verscheen eerder in ons magazine Volken & Talen.

Deel dit bericht

Gerelateerd

De kracht van Bijbelvertaalwerk

Luai woont op New Ireland, de meest noordoostelijke provincie van Papoea-Nieuw-Guinea. Haar moedertaal is het Nalik, een taal die door…

Lees meer

De weg van het Woord volgen

José Alberto (57) grijpt zijn hoed van zijn hoofd en drukt zijn gezicht erin. Hij huilt, overmand door emoties, als…

Lees meer

Van eerste gebaar naar complete Bijbel 

Hoe vertaal je de Bijbel in gebarentaal?  Elk project kiest zijn eigen werkwijze, maar over het algemeen worden deze 14…

Lees meer

Een levende getuige

Ain*, een jonge Aziatische vrouw vertelt: ‘Ik was altijd erg snel boos; naar mijn ouders toe gedroeg ik me respectloos…

Lees meer

De Bijbel in je moedertaal

Sta jij weleens stil bij het belang van de Bijbel in je moedertaal? Stel je eens voor dat je de…

Lees meer

Vijf dingen die je nog niet wist over gebarentaal

Je hebt vast weleens mensen in gebarentaal zien spreken. Misschien wel in de kerk, bij een conferentie of bij een…

Lees meer

Bijbel in Gebarentaal

Afgelopen zondag was Hannah Bout te gast in de nieuwe rubriek ‘De Bijbel leeft’ in het programma Groot Nieuws bij…

Lees meer

Een hedendaagse Jona

Verstijfd van angst luisterde Marie Yalemoto naar de geweerschoten in het regenwoud rond haar dorp. Zouden ze haar man Gaspard…

Lees meer

Een geluk bij een ongeluk

Het is nacht en het vriest dat het kraakt. Vladimir Burnashev werkt voor Wycliffe Rusland. Vladimir – afgekort Vova –…

Lees meer

Wakker geschud door de waarheid

Het is voor de Adzera christenen ontzettend lastig om een christelijk leven te leiden. Want hoe breek je met zonden…

Lees meer

Bram van Grootheest, CEO of Wycliffe Bible Translators Netherlands, is leaving the organisation after more than 16 years

Bram van Grootheest, CEO of Wycliffe Bible Translators Netherlands, is leaving the organisation after more than 16 years. Van Grootheest…

Lees meer

Algemeen directeur Bram van Grootheest vertrekt na ruim 16 jaar

Algemeen directeur Bram van Grootheest vertrekt na ruim 16 jaar bij Wycliffe Bijbelvertalers Nederland. Van Grootheest gaf jarenlang met volle…

Lees meer

Download hier het Advent Bijbelleesrooster

Gisteren reserveerde ik vijf minuten van mijn tijd om na te denken over hoe het zou zijn als ik geen Bijbel…

Lees meer

Rolf Heij uitgezonden als softwareontwikkelaar

Rolf Heij is zondag 29 oktober 2023 in bediening van zendeling gesteld in de Sionskerk in Krimpen aan den IJssel….

Lees meer

Het Bijbelvertaalwerk gaat sneller dan ooit 

Het Bijbelvertaalwerk gaat sneller dan ooit: uit onze jaarlijkse statistieken van het wereldwijde Bijbelvertaalwerk blijkt dat het werk snel vordert….

Lees meer

Uniek bezoek uit Ethiopië voor predikanten

De directeur van Wycliffe Ethiopië, Tefera Endalew, brengt in oktober een uniek bezoek aan Nederland. Hij is op dinsdag 10…

Lees meer

Johan en Anne uitgezonden naar Zuidoost-Azië voor Bijbelvertaalwerk 

Twee veldmedewerkers, Johan en Anne*, zijn uitgezonden door de Hersteld Hervormde Gemeente waarvan zij deel uitmaken. Bij de uitzending zijn…

Lees meer

Jaarverslag 2022 | Volop in beweging

Het wereldwijde Bijbelvertaalwerk is volop in beweging. Dat blijkt uit ons jaarverslag, dat deze week verscheen. Op dit moment zijn…

Lees meer

Ann Voskamp: “Ik raakte de weg kwijt”

Bedolven onder de aanrollende golven van het leven raakte Ann Voskamp (49) de weg kwijt. Over levensstormen heb je geen…

Lees meer

In memoriam: oud-veldmedewerker Piet Huttenga

Afgelopen vrijdag is oud-veldmedewerker Piet Huttenga op zijn 71e verjaardag plotseling overleden aan een hartstilstand. Hij laat zijn vrouw Helena…

Lees meer