Vijf dingen die je nog niet wist over gebarentaal

Je hebt vast weleens mensen in gebarentaal zien spreken. Misschien wel in de kerk, bij een conferentie of bij een concert. Heb je er weleens bij stil gestaan dat er tenminste 386 gebarentalen zijn?

1. Waarom is er niet één gebarentaal in de wereld?

Taal ontstaat, het is een levend iets. En dat geldt ook voor gebarentalen. Die ontstaan omdat mensen met elkaar willen communiceren. Zo ontstonden er meer dan 7.000 gesproken talen. En zo ontstonden er dus ook gebarentalen. En zoals het Chileens niet te vergelijken is met het Swahili, zo is ook elke nationale gebarentaal weer echt anders.

2. Bijbellezen als je doof bent

Een taal leren lezen is altijd verbonden met horen. Als je opgroeit leer je spelenderwijs je moedertaal. Dat komt omdat je anderen hoort spreken. Vaak kunnen Nederlandse Doven* wel lezen, maar is het voor hen zeer moeilijk te begrijpen. Het Nederlands is een tweede taal voor hen. Daarom is het lezen van de Bijbel ook moeilijk. Horenden denken in letters en woorden en kunnen platte tekst begrijpen. Doven denken en zien in 3D.

*Als het woord ‘Doof’ met een hoofdletter geschreven staat het gaat om mensen die over het algemeen doof geboren zijn of op heel jonge leeftijd doof zijn geworden en die tot de gebarentaalgemeenschap behoren.

3. Gebarentaal een verboden taal

Wist je dat Gebarentaal tot 1980 op dovenscholen in Nederland verboden was? Op een internationaal congres in 1880 werd besloten dat dove kinderen les moesten krijgen in gesproken taal. Gebaren mocht niet meer. Kinderen kregen zelfs straf als ze gebaren gebruikten. Vanaf de jaren ’60 deden taalkundigen onderzoek naar gebarentaal. Ze ontdekten dat het een volwaardige taal is en dat onderwijs geven in gebarentaal ook prima gaat. Sinds die tijd is gebaren weer toegestaan. Sinds 2021 is de Nederlandse Gebarentaal een officiële taal in Nederland.

4. Hoe zit het met liplezen?

Liplezen kan ondersteunend zijn aan gebaren. Iemand verstaan op basis van alleen liplezen is lastig omdat veel klanken in je mond zitten en die kun je niet goed zien.  Bovendien worden verschillende klanken op dezelfde plaats in je mond gemaakt (bijv. m, p, b), waardoor je het verschil niet ziet. Voor liplezen moet je je goed kunnen focussen op degene die spreekt. De spreker moet dan duidelijk articuleren en niet zijn hoofd wegdraaien of iets voor zijn mond houden. In zijn algemeenheid kun je zeggen dat het onmogelijk is meer dan 70% van wat gezegd wordt mee te krijgen bij liplezen, zeker als je de taal die gesproken wordt niet als moedertaal hebt geleerd.

5. Hoor je er wel echt bij?

Als een Dove is opgegroeid in een gemeenschap van horende mensen, is het best mogelijk dat die persoon zich eenzaam voelt. Zeker als dat wat er gezegd wordt, niet (allemaal) vertaald wordt in Gebarentaal. Reden te meer om te zorgen dat de Bijbel ook in Gebarentaal beschikbaar komt. Want God spreekt alle talen.

Bekijk hoe veldmedewerker Alfred een Bijbelverhaal vertelt in Nederlandse Gebarentaal.