Willem en Esther wonen in de jungle 

Hij was monteur, afkomstig van een boerderij in Drenthe, zij een IC-verpleegkundige uit de buurt van Rotterdam. Nu werken Willem en Esther samen diep in de jungle van Papoea-Nieuw-Guinea (PNG). Sinds 2017 zetten ze zich daar in om het Bijbelgebruik te bevorderen. Want het werk is zeker niet klaar als de Bijbel is vertaald.

Hoe kwamen jullie aan de andere kant van de wereld terecht? 

Esther: “Als kind voelde ik me geroepen tijdens een zendingsavond in de kerk. Toen wist ik al dat ik verpleegkundige zou worden ergens op het zendingsveld.” Bij Willem werd het zaadje geplant toen ze samen op werkvakantie gingen in Malawi. Maar wat konden zij betekenen? Willem: “Onze opleiding is natuurlijk handig, maar vaak worden er andere dingen van je verwacht als je uitgezonden wordt.” Toen ze bij Wycliffe terechtkwamen, bleek er toch plek voor hen in Papoea-Nieuw-Guinea. “We hebben meteen ‘ja’ gezegd. Thuis hebben we snel op de kaart gekeken waar het eigenlijk ligt!” 

Ze werkten er een jaar als monteur en verpleegkundige, maar hun hart lag bij het werk met de PNG’ers. Gelukkig was er behoefte aan medewerkers Bijbelgebruik in het dorp Arop. Na een tijd van opleiding in Engeland zetten Willem en Esther zich vanuit Arop in voor elf verschillende taalgroepen. Acht jaar verder zijn ze er helemaal thuis. De huizen in Arop hebben allemaal open ramen, dus ze horen alles van hun buren. Esther lacht: “Inmiddels zijn we zo aangepast dat we gewoon met het hele dorp mee rennen om te kijken wat er verderop gebeurt.” 

Waarom is er op de plek waar jullie wonen meer nodig dan een Bijbelvertaling? 

“Het is hier een orale cultuur”, zegt Esther. Er wordt dus meer gebruikgemaakt van mondelinge overdracht. “Een Bijbel hebben betekent nog niet dat mensen erin lezen. En als ze erin lezen, betekent dat nog niet dat ze het begrijpen. Sommige christenen doen zelfs nog aan geestenverering!” Veel mensen in PNG hebben nooit leren lezen in hun eigen taal. Het geschreven Woord staat dan ook verder van hen af. “Er zijn daarom mensen die zeggen, die God is alleen een God van de witte mensen.” 

Wat doen jullie om het Woord dichterbij te brengen? 

“We organiseren veel workshops”, vertelt Willem. “Vooral voor lokale kerkleiders. Die gaan bijvoorbeeld over Bijbelgebruik of over de Bijbelse tijdlijn. De meeste voorgangers hebben alleen de basisschool afgemaakt. Ze weten niet hoe ze de Bijbel moeten bestuderen of een preek moeten voorbereiden, maar ze willen graag leren.”

Esther: “En als er weer een Bijbelboek vertaald is, printen we het uit en organiseren we bijvoorbeeld een Bijbelstudie. Daarnaast zorgen we heel praktisch voor leesbrillen. Veel ouderen hebben slechte ogen doordat ze koken op rokerige vuren.” Door dit soort activiteiten willen ze voorkomen dat de Bijbel, als die eenmaal vertaald is, ergens ligt te verstoffen. Iets wat ze helaas kennen uit de praktijk. 

Voorgangers hebben vaak nauwelijks opleiding gehad

Willem en Esther merken dat voorgangers basiskennis missen. Omdat ze de achtergrondinformatie bij Bijbelverhalen niet helder hebben, geven ze bij het preken regelmatig een eigen invulling. Esther vertelt: “Een voorganger preekte eens over het gedeelte van de kameel die door het oog van een naald gaat. Hij had daar natuurlijk helemaal geen beeld bij. Dus die voorganger zegt: ‘Hoe een kameel door het oog van een naald gaat is als volgt. Hij gaat liggen wachten op de grond. Hij wacht daar net zo lang tot zijn baas komt en hem het bevel geeft dat hij door de naald moet gaan. Dan pas gaat hij door de naald.’ Ik vond het wel goed bedacht, met een mooie toepassing dat je op God moet wachten en Hem volgen. Maar dat is natuurlijk niet het punt van dit verhaal.”

Hoe ziet een gewone werkdag eruit?  

“Die bestaat niet!”, lachen ze allebei. Esther: “Iedereen in het dorp weet dat ik verpleegkundige ben, dus mensen staan de hele dag door aan onze deur met wonden of ziektes.” Ook Willem weten ze te vinden: “Pas klopten er nog dorpsgenoten aan de deur, of ik even kon helpen een overleden persoon naar het strand te dragen, om hem daar te begraven. Dan ben je gelijk een middag bezig, maar zoiets is ook belangrijk.” 

Het zijn deze dagelijkse onderbrekingen waardoor ze een band opbouwen met de mensen om hen heen. Daarnaast kunnen Willem en Esther in de hele regio veel betekenen op het gebied van Bijbelgebruik. In hun werk maken ze ook gebruik van Oral Bible Story telling (OBS), het hardop vertellen van Bijbelverhalen.

Welke rol speelt OBS in jullie werk?

Willem: “OBS sluit heel erg aan bij deze cultuur die gericht is op verhalen vertellen. Begrijpend lezen is echt een opgave voor de mensen hier. Ze krijgen van ons bijvoorbeeld een uitnodiging op papier voor een workshop. Ze lezen de brief, maar dan komen ze nog steeds naar ons toe met vragen over dingen die er gewoon in staan.” Hetzelfde probleem geldt dus voor Bijbellezen. Esther: “We horen van mensen die naar de Bijbelverhalen luisteren en dan zeggen: ‘Het is alsof het verhaal nu door mijn aderen stroomt. Ik begrijp meteen wat jullie zeggen.’” Ook zien ze dat de mondelinge verhalen meer interesse opwekken naar de geschreven Bijbel. Mensen die de verhalen gehoord hebben, zijn benieuwd naar meer.

Jullie geven daarnaast workshops traumaverwerking. Waarom is dat zo belangrijk?

“Er gebeurt hier zoveel, ik denk dat vrijwel iedereen trauma’s heeft”, vertelt Esther. “Maar de mensen staan er niet bij stil. Ze denken, mijn lichaam is in orde, dus ik moet verder ook oké zijn. Ik beeld de pijn vanbinnen vaak uit met een zak stenen om je nek. We gebruiken in de workshops bijvoorbeeld ook het verhaal van Jezus en de Emmaüsgangers. Jezus wil naar hun pijn luisteren, ook al weet Hij het al.” Er is helaas veel huiselijk geweld in PNG. “Als mensen met onverwerkt trauma rondlopen, is de agressie ook explosiever”, aldus Esther. 

Dat trauma staat misschien ook in de weg om te kunnen geloven? 

Willem: “Ja, vergeving is daarom een groot onderdeel van de workshops. Dat is best wel lastig in de Papoea-Nieuw-Guineese cultuur, want hier is het oog om oog, tand om tand.” 

Wat hebben jullie geleerd van de mensen daar?  

“Geduld”, zeggen ze allebei. “En veel afhankelijker zijn van God”, vult Esther aan. “Je eigenlijk geen zorgen maken om de toekomst. De mensen hier denken meestal niet eens aan de toekomst.” Willem: “Omdat hun leven niet zo maakbaar is als in het westen.” Daarnaast merken ze geestelijke verschillen. Esther: “Ik denk dat we in twee extremen leven. In Nederland is de spirituele wereld vaak niet zo voelbaar en wordt deze bijna buitengesloten, in Papoea-Nieuw-Guinea is alles spiritueel. Wij hebben hier meer besef gekregen van de geestelijke strijd die er is, waardoor we meer op God vertrouwen.” 

Waar lopen jullie tegenaan?

“Ik zie veel ziektes waaraan mensen overlijden, waar gewoon medicijnen voor zijn”, deelt Esther. “Onze beste vriendin is afgelopen jaar overleden aan tuberculose. Als dat op tijd gediagnosticeerd was, had het gewoon behandeld kunnen worden.” 

Ook praktisch zijn er uitdagingen, het reizen bijvoorbeeld. “Er worden soms auto’s overvallen”, vertelt Willem. “Het is bij ons gelukkig nooit gebeurd, maar het gebeurt wel op de weg waar wij overheen moeten. En als het veel geregend heeft, zijn de rivieren waar we doorheen moeten rijden hoog.” Er zijn nauwelijks bruggen, dus als Willem en Esther naar de stad willen om boodschappen te doen, moeten ze door maar liefst vijf grote rivieren. Of dat altijd goed gaat? “Het is wel een paar keer fout gegaan”, geeft Esther toe. “Op zich kan je best diep hoor, maar we hebben weleens gehad dat we vast kwamen te zitten. Het water liep echt naar binnen. Toen moesten we er snel uitklimmen, maar het zijn kleine raampjes. Met een beetje angst lukt er gelukkig veel.” 

Daarnaast zijn er cultuurverschillen.Willem vertelt: “Er is veel geestenverering. Als je ziek bent bijvoorbeeld, dan ga je tot God bidden én je gaat naar de tovenaar.” Regelmatig horen Willem en Esther ’s avonds een hoop gefluit en geschreeuw. Als er ziekte in het dorp is, blazen de mensen op schelpen en lopen ze het hele dorp door om de boze geesten van ziekte te verdrijven. Christenen doen daar dus aan mee. Willem: “Niet iedereen, maar bij veel mensen bestaat het naast elkaar.” Esther: “Je hebt zeg maar deze geesten en de Heilige Geest, zo zien zij het.”

Gelukkig kennen ze ook mensen die de geestenwereld helemaal achter zich hebben gelaten. “Dat is wel extra moeilijk hier, omdat familiebanden zo belangrijk zijn”, legt Willem uit. “Het maakt niet uit wat ik denk, het gaat om de groep.” 

Dat klinkt ook wel als de cultuur in tijd van de Bijbel?

Willem: “Ik denk inderdaad dat de Papoea-Nieuw-Guineese cultuur dichter bij de Bijbelse staat dan onze westerse cultuur. Bepaalde gebruiken in de Bijbel zoals afgodenvereringen zijn voor de mensen hier ook heel herkenbaar. In die zin spreken zulke onderwerpen uit de Bijbel hen meer aan.” 

Welke gebeurtenis blijft jullie bij?

Esther: “Een man die bij ons in het dorp woont, was tovenaar. Hij was echt de meest duistere persoon in het dorp en werd ook wel ‘zoon van satan’ genoemd. Een aantal jaar geleden is hij tot geloof gekomen. Hij was ziek en heeft al zijn geestelijke macht gebruikt om beter te worden, maar niets lukte. Zijn zwager had toen net een kerk opgestart en had hem uitgenodigd. Hij werd beter toen hij tot God had gebeden, dat heeft hem veranderd. Nu is hij voorganger in een kerk. Zo’n krachtig bewijs dat God iedereen kan veranderen!” 

Hoe houden jullie het vol als het moeilijk is?

Esther: “Het geeft ons kracht om te zien dat er nog zoveel te doen is. Er is zoveel geestelijke nood. We kunnen hier echt wat betekenen.” Willem: “Dan kom je ook uit bij je roeping, daar kun je altijd op terugvallen. Het is natuurlijk een heel avontuur en het land is prachtig, maar er is ook veel duisternis en geweld. Als ik niet wist waarom we hier zijn, zou dat me wel opbreken.” 
Ook de geestelijke honger die er onder de voorgangers is, motiveert hen. Willem: “Het zijn vaak al wat oudere mensen, dus het is lang geleden dat ze naar school geweest zijn. Maar geen van de cursusdeelnemers klaagt. Soms werken ze zelfs tot in de nacht door en de volgende dag zitten ze weer in de klas.”  
Esther: “Je houdt je natuurlijk ook vast aan de mooie verhalen, zoals die tovenaar die tot geloof kwam. Hoe duister het ook kan zijn, er kan verandering komen. Dat zijn de voorbeelden die ons doorzettingsvermogen geven.” 

Meer lezen over het werk van Willem en Esther? Kijk op willemenesther.nl.