5 taalkundige redenen waarom Google Translate de Bijbel niet kan vertalen

Leestijd: 5 minuten  |  21 augustus 2020

Waarom gebruiken we niet gewoon Google Translate voor het vertalen van de Bijbel? Hier lees je vijf taalkundige redenen waarom menselijke vertalers nodig zijn voor duidelijke, nauwkeurige Bijbelvertalingen.

1. Te complexe woorden

Wat is het langste woord dat je kunt bedenken? Misschien is het een wetenschappelijke term of de naam van een specifieke fobie. Hoe het ook zij, het langste woord dat je kunt bedenken, kan hier waarschijnlijk niet tegenop:

yanataycaćhayalpachiwshillacmanlätacchućh-cansi

Dat is een enkel grammaticaal woord in de Wanca Quechua-taal van Peru. Het bestaat uit 46 letters. Dit ene woord in Wanca Quechua vertaalt zich ruwweg in een volledige (hoewel niet grammaticaal correcte) zin:

“Bovendien weet ik niet zeker of ik je zelfs kan helpen om het helemaal zwart te maken of niet, meneer.”

Het langste woord ter wereld is een woord van 189.819 letters. Google Translate kan de complexiteit van woorden niet volledig aan.

2. Niet elk woord bestaat in elke taal

Iets dat fascinerend is aan verschillende talen is dat ze niet altijd dezelfde woorden delen. Het voelt alsof we een woord hebben voor elke situatie en elk item in het Nederlands, maar dat is niet het geval. Zo is er in het Indonesisch een woord dat de actie beschrijft van iemand op de andere schouder tikken om hem in de verkeerde richting te laten kijken: Mencolek. In het Nederlands is daar geen woord voor.

Er zijn ook woorden die niet in andere talen voorkomen. De Chuka-sprekers in Kenia hebben geen woord voor ‘ambassadeur’ of ‘gezant’. Dit werd problematisch toen het Chuka- vertaalteam Efeze 6 vers 20 aan het vertalen was: ‘waarvan ik een gezant ben in ketenen, opdat ik daarin vrijmoedig mag spreken, zoals ik moet spreken’ (HSV).

Het team raadpleegde de leden van de gemeenschap over het woord en zij bepaalden dat de opties die het dichtst bij elkaar kwamen woorden waren voor ‘spion’, ‘woordvoerder’, ‘boodschapper’ en ‘vertegenwoordiger’. Het team besloot het zelfstandig naamwoord ‘ambassadeur’ te vervangen door ‘boodschapper’ en het woord te versterken met het werkwoord ‘vertegenwoordigen’.

3. Omdat we bewerken

Bewerken houdt meestal in dat er gecontroleerd wordt of de tekst grammaticaal correct is, de zinnen goed gestructureerd zijn en we controleren of alles logisch is.

Voor het vertaalteam van Mbe in Nigeria werd dit een probleem toen ze Lukas 2:7 aan het herzien waren, waar Jezus wordt beschreven als liggend in een kribbe. Het team had het woord ókpáng – een traditionele wieg die door de Mbe werd gebruikt – gebruikt voor de term ‘kribbe’. Het probleem is dat een ókpáng iets is dat elke Mbe-moeder wil dat haar pasgeboren baby wordt geplaatst, dus de betekenis ging verloren.

Een vertaler zei:

‘We voeren onze dieren uit een oude, versleten mand die niet meer bruikbaar is, behalve om de dieren te voeren. We noemen het ‘ɛ́dzábrí.’.

Het team testte het door het verhaal van Jezus’ geboorte voor te lezen aan kerkgroepen en individuen in Mbe-dorpen. Terwijl de Mbe luisterde, waren ze zichtbaar ontroerd. Ze zagen de pasgeboren baby in de voedermand van de dieren liggen en begrepen dat Jezus bereid was alles te doen wat nodig was om hen te bereiken.

4. Betekenis van woorden

Als je voor het eerst Nederlands leert en je leert de verleden tijd van woorden, dan leer je dat ‘lopen’ ‘liep’ wordt en zou je logischerwijs kunnen aannemen dat ‘kopen’ ‘kiep’ wordt. We weten allemaal dat dat niet zo is.

De Hdi-vertalers in Kameroen leerden dat ze voor bijna elk werkwoord vormen konden vinden die eindigen op -i, -a en -u. Maar als het op het woord ‘liefde’ aankwam, konden ze alleen vormen vinden die eindigen op -i en -a: dvi en dva. Dus waarom niet -u?

De vertalers ontdekten dat in Hdi dat soort liefde – dvu – niet kon bestaan ​​omdat het betekende dat je van iemand zou houden, wat er ook gebeurt. Op dat moment realiseerden de vertalers zich dat God zo van mensen houdt. Met één simpele klinker veranderde alles. Eeuwenlang werd dat kleine woord, dvu, ongebruikt, maar nu was het beschikbaar, grammaticaal correct en heel begrijpelijk.

5. Werkwoorden correct gebruiken

In een Nederlandse tekst kunnen we veel gebruik maken van synoniemen. In andere talen zijn er meer keuzes voor verschillende woorden – maar met zeer specifieke betekenissen.

Als je zoekt naar een ander woord in de zin: “Ik droeg de baby en liep door de kamer”, dan kan ik ‘dragen’ vervangen door ‘vasthouden’. Maar de Tzeltal-taal in Zuid-Mexico heeft 26 zeer specifieke werkwoorden voor ‘dragen’. ‘Lat’ betekent in een bord of container dragen, ‘katten’ betekent ‘stevig vastgrijpen tussen twee objecten’ en ’tuch’ betekent ‘in een verticale positie dragen’. En dat zijn slechts drie van de 26 opties! En dan moet je nog beginnen met vertalen.

Het is belangrijk dat deze werkwoorden correct worden gebruikt, anders kan de hele betekenis van de zin veranderen. Dat maakt Bijbelvertalen lastig, maar het voegt visuele details toe die we in het Nederlands (en die de vertaalmachine) kunnen missen.

Tot slot

Hierboven las je vijf redenen waarom we niet zomaar Google Translate gebruiken. Bijbelvertalers verbazen ons met hun vaardigheden en doorzettingsvermogen. Op een dag zal het laatste woord van het laatste stukje Schrift voor de laatste taal worden vertaald en iedereen zal het verhaal van Gods liefde kunnen begrijpen.

Dank God dat hij vertalers de unieke gaven en passies heeft gegeven die ze nodig hebben om te vertalen en zo deel te nemen aan dit belangrijke werk.

Lees hier meer verhalen over het wereldwijde vertaalwerk.

Help mee vertalen

Ondersteun het Bijbelvertaalwerk!

Deel dit bericht

Gerelateerd

Feest in Oost-Congo!

Het zijn bijzondere weken geweest voor het Wycliffe-team in Oost-Congo! Het Nieuwe Testament verschijnt in maar liefst drie verschillende talen…

Lees meer

Hoe goede inzichten vrede brachten in een Congolese kerk

Vrede in Congo? Sinds 2017 heeft een gewapende groep grote schade aangericht in het oosten van de Democratische Republiek Congo….

Lees meer

Reizen door gevaarlijk Congo

Een paar liter benzine, enkele papiertjes met Bijbelteksten en een rotsvast geloof dat hun Lese-volk de Bijbel nodig heeft in…

Lees meer

Gods Woord biedt hoop voor vluchtelingen

DR CONGO – De Vanuma-Bijbelvertalers moesten vluchten. Hun leven liep gevaar. Dat weerhoudt hen er echter niet van om verder…

Lees meer

Mijlpaal in het Bijbelvertaalwerk: minder dan duizend talen te gaan!

Voor het eerst in de geschiedenis staat het aantal talen dat nog geen Bijbelvertaling heeft op minder dan 1000. Op…

Lees meer

AI in het Bijbelvertaalwerk

Kunstmatige intelligentie (of Artificial Intelligence, AI) heeft de afgelopen periode een hoge vlucht genomen. We krijgen met regelmaat de vraag:…

Lees meer

Familie den Hartogh opnieuw uitgezonden naar Papoea-Nieuw-Guinea

Op zondag 14 juli zijn Koen en Petra den Hartogh, samen met hun kinderen, opnieuw voor Wycliffe Bijbelvertalers uitgezonden naar Papoea-Nieuw-Guinea. De…

Lees meer

5 keer meedoen als kerk met het wereldwijde Bijbelvertaalwerk

Wycliffe Bijbelvertalers zet zich in om Gods Woord beschikbaar te maken voor iedereen in zijn of haar eigen taal. Wilt…

Lees meer

Jaarverslag 2023 | De Bijbel vertalen met urgentie en verwachting 

Jaarverslag Wycliffe Bijbelvertalers 2023: ‘We gaan door totdat Hij komt’  DRIEBERGEN – Wereldwijd ervaart men hoge urgentie om de Bijbel…

Lees meer

Aan de slag voor het Bijbelvertaalwerk

Op zaterdag 25 mei 2024 zijn Roeland en Jedidjah Luitwieler, samen met hun kinderen, uitgezonden naar Papoea-Nieuw-Guinea. Beiden gaan ze…

Lees meer

Stilgezet door een tsunami

Soms hebben we een ingrijpende gebeurtenis nodig om ons leven een andere wending te geven. Voor Wilfred Bero, taxichauffeur en…

Lees meer

Pjotr Khudy: een veranderd leven door Gods Woord

In het uiterste noorden van de Russische Federatie leeft het Nenets-volk, dat van oudsher rendieren houdt. Pjotr Khudy is één…

Lees meer

Wereldwijd verlangt de kerk naar Gods Woord in hun eigen taal

Met Pinksteren hoorden velen in Jeruzalem het Evangelie in hun eigen taal. Duizenden kwamen tot geloof en de eerste kerk…

Lees meer

Contrasten: Gelukkig zijn de verdrukten…

Contrasten. Tijdens mijn reis door een land in Azië is dit het woord wat in me opkomt. Dit is een…

Lees meer

De kracht van het Woord

De kracht van het Woord: Hoe audio en film de Bijbel tot leven brengen in Tanzania. “De kans dat je…

Lees meer

Afscheidssymposium Bram van Grootheest

‘Bijbelvertaalwerk door de tijd heen’ Wycliffe Bijbelvertalers heeft op donderdag 18 april jl. afscheid genomen van haar directeur Bram van…

Lees meer

Jorn Rietveld uitgezonden naar Papoea-Nieuw-Guinea

Jorn Rietveld uitgezonden naar Papoea-Nieuw-Guinea voor Bijbelvertaalwerk DRIEBERGEN – Jorn Rietveld is voor Wycliffe Bijbelvertalers uitgezonden naar Papoea-Nieuw-Guinea. Hij gaat…

Lees meer

Opdraging Vitu Nieuwe Testament

Hoe mooi is het om een Bijbel in eigen taal te ontvangen? Voor de Vitu mensen werd dit werkelijkheid! Ze…

Lees meer

God spreekt ook tot doven

Stel je eens voor: je bevindt je op de markt, het is een drukte van jewelste en je ziet van…

Lees meer

Gegrepen door Gods Woord

Hessel en Coby Visser woonden en werkten 25 jaar tussen de Naro-mensen in D’Kar, Botswana. Wat is er in die…

Lees meer